مقدمه :

 بلایا و حوادث غیر مترقبه از دیرباز خسارات جانی و مالی فراوانی را بر ملل مختلف تحمیل نموده است. طی سه دهه اخیر سهم قاره آسیا از بلایای طبیعی، بیش از یک‌سوم بلایای طبیعی واقع‌شده در جهان بوده که کشور مابعد از چین و هند و بنگلادش دارای بیشترین خسارت در جهان بوده است. بررسی‌ها نشان داده که از میان ۴۰ گونه بلایای طبیعی ثبت‌شده در جهان تاکنون، حدود 33 نوع آن در ایران نیز رخ‌داده است. ازسال 1900 تا 2015 رخداد حدود 190 مورد بلایا در ایران ثبت‌شده است. بیش از 93% از مساحت کشور در معرض خطر متوسط به بالا ازنظر امکان وقوع زلزله قرار دارد. حدوداً هر دو سال یک‌بار زلزله‌های بزرگی در مناطق مختلف ایران به وقوع می‌پیوندد، زلزله در طی 90 سال گذشته جان بیش از 180000 نفر را گرفته است از آنجائی که ایران یک کشور حادثه‌خیز بوده و در خط زلزله قرار دارد احتمال حوادث مشابه در آینده نزدیک وجود دارد.

نابرابری در اثرات سوء بلایا بر سلامتی مردم (آسیب بیشتر به گروه های آسیب پذیر مانند مادران باردار، کودکان، سالمندان، معلولین، بیماران مبتلا به بیماری های خاص و آسیب بیشتر به مناطق محروم و SES پایین )، مقاومت پایین 97 درصد ساختمان های روستایی کشور در برابر زلزله و تجمع جمعیت و توسعه نامتوازن شهری از دلایل اهمیت بسیار زیاد مدیریت خطر بلایا در کشور میباشند . از طرفی توسعه بدون پرداختن به مباحث مدیریت خطر بلایا امکان پذیر نبوده و هیچ طرح و برنامه ای بدون در نظر گرفتن پیوست ایمنی موفق نخواهد بود .

گروه مدیریت خطر بلایا :

شروع فعالیت: سال 1392

•         همکاری با مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی و EOC دانشگاه

•         همکاری با مراکز بهداشت شهرستان ها

•         همکاری با سازمان های مرتبط با مباحث بحران و پدافند غیر عامل مانند مدیریت بحران استانداری ،جمعیت هلال احمر استان، شرکت آب و فاظلاب منطقه ای ،...

•         عضویت در کارگروه های وابسته به مدیریت بحران در سطح استان

•         همکاری مستقیم با وزارت متبوع در زمینه پایش برنامه های دفتر مدیریت خطر بلایا در دانشگاه های کشور

•         همکاری با دانشگاه های کرمانشاه و ایلام در خصوص ارائه خدمات بهداشتی و مراقبت مرزی زائرین کربلای معلی در مراسم اربعین حسینی از سال 1393 تا کنون

برنامه های مدیریت خطر بلایا در نظام سلامت معاونت بهداشت:

الف) فاز  قبل از وقوع بلایا:

اجرای برنامه ارزیابی خطر و ایمنی مرکز در برابر بلایا (SARA)

اجرای برنامه کاهش آسیب پذیری فیزیکی مرکز در برابر بلایا (SNS)  

ارزیابی و آموزش خانوارها برای بلایا (DART)

تدوین و اجرای برنامه آمادگی مرکز برای بلایا (EOP)

ب)فاز  بعد از وقوع بلایا:

اجرای برنامه نظام مراقبت بلایا(DSS)

اجرای عملیات پاسخ بهداشتی به بلایا بر اساس EOP تدوین شده در فاز "الف

گروه های هدف برنامه :

بر اساس تعریف مفهومی، نظام سلامت دارای چهار گروه هدف یا بهره مند (Target or Beneficiary) می باشد:

1) جمعیت عمومی

2) کارکنان بهداشتی درمانی

3) تسهیلات بهداشتی درمانی (سازه ای وغیرسازه ای) 

 4) برنامه های بهداشتی درمانی

طرح شماتیک از برنامه ها گروه مدیریت خطر بلایا وگروه های هدف برنامه