تشخیص و مراقبت اختلالات شایع روانپزشکی

برنامه تشخیص و مراقبت اختلالات شایع روانپزشکی در اداره سلامت روان سعی داشته با ایجاد ساز و کارغربالگری و تشخیص به هنگام و همچنین ارجاع به موقع در کنار پیگیری روند درمان، دسترسی به دریافت خدمات را تسهیل کند. هم اکنون این برنامه با هدف شناسایی به موقع اختلالات شایع روانپزشکی وعصب شناسی با اولویت موارد با شیوع بالاتر اختلال افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلالات سایکوز/ دو قطبی، صرع، عقب ماندگی ذهنی و اختلالات شایع روانپزشکی کودک و نوجوان ضمن غربالگری تحت پوشش قرار می دهد.

اهداف برنامه :

هدف کلی: 1. افزایش دسترسی به خدمات سرپایی درحوزه تشخیص به هنگام و درمان اختلالات شایع روانپزشکی

2. افزایش پوشش مراقبت برای بیماران مبتلا به اختلالات شایع روانپزشکی

اهداف اختصاصی:1.ارتقاء سطح آگاهی جامعه   2. ارتقاء سطح آگاهی پرسنل بهداشتی  3. شناسایی و مراقبت بیماران دارای اختلالات روانپزشکی

پیشگیری از رفتارهای خودکشی

خودکشی اقدامی است آگاهانه با سرانجام مرگبار که به وسیله خود فرد و با آگاهی از این سرانجام رخ می دهد. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، میزان خودکشی در ایران در هر دوجنس 3/5 در هر صد هزار نفر جمعیت بوده که این میزان در مردها و زنان به ترتیب 7و 6/3 گزارش شده است.

     اهداف برنامه :

هدف کلی: 1. کاهش موارد اقدام به خودکشی 2. کاهش موراد فوت ناشی از خودکشی

اهداف اختصاصی: 1. ارتقاءنظام ثبت داده ها رفتارها ی خودکشی 2. ایجاد نگرش صحیح و ارتقاءسطح آگاهی جامعه  3. ارتقاء سطح آگاهی کارکنان بهداشتی  4. بهبود گزارش دهی رفتارهای خودکشی در رسانه ها

خود مراقبتی درسلامت روان

خودمراقبتی شامل اقدامات ورفتارهای است اکتسابی، آگاهانه و هدفدار که مردم  برای خود ، فرزندان و خانواده شان انجام می دهند تا سالم تر بمانند از سلامت جسمی روانی واجتماعی خود حفاظت کنند و نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی خود را برآورده سازند.

اهداف برنامه :

هدف کلی: افزایش سواد سلامت روان

اهداف اختصاصی:1. ارتقاء سطح آگاهی جامعه 2. ارتقاء سطح آگاهی سفیران سلامت 3. ارتقاء سطح آگاهی کارکنان بهداشتی

حمایت های روانی اجتماعی در بلایا وحوادث غیر مترقبه

خدمات حمایت های روانی اجتماعی یکی از مهمترین و ضروری ترین خدمات حوزه سلامت است که بر اساس پروتکل کشوری حمایت های روانی اجتماعی طی مراحل مختلفی پس از حادثه به افراد آسیب دیده ارائه می شود. این خدمات از روزهای اول پس از  حادثه تا یک دوره شش ماهه  الی یکساله در منطقه و سپس در  مراکز خدمات  جامع سلامت ادامه می یابد.

اهداف برنامه :

هدف کلی: پیشگیری از عوارض روانی اجتماعی ناشی از حوادث غیر مترقبه

اهداف اختصاصی:                                                                                                                                                                                                اهداف قبل از حادثه: ارتقاء سطح آگاهی کارکنان بهداشتی

اهداف بعداز حادثه: دریافت خدمات حمایت های روانی-اجتماعی تمامی مناطق آسیب دیده

آموزش مهارتهای زندگی و فرزند پروری

به طور کلی مهارت زندگی عبارتند از: توانایی هایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سلامتی در سطح جامعه می گردند مهارت زندگی هم به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیب های روانی - اجتماعی مبتلابه جامعه نظیر اعتیاد، خشونت های خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است. همچنین مهارت فرزند پروری در این برنامه عبارتند از: بهبود رفتار والدین، کاهش سوء رفتار با کودکان، تغییرات مثبت در درک والدین از رفتارهای خود، کاهش افسردگی واسترس مادران، افزایش رضایت  والدین و کاهش تعارض والدین درمورد روش تربیت کودکان

اهداف برنامه :

هدف کلی: 1.پیشگیری از اختلالات روانپزشکی و مشکلات رفتاری 2. ارتقاءروابط والد وکودک 3. توانمند سازی

اهداف اختصاصی:1. ارتقاءسطح آگاهی جامعه 2. ارتقاءسطح آگاهی کارکنان بهداشتی والدین

آموزش مهارت های فرزند پروری گروه سنی 17-12 (نوجوان سالم)

مهارتهایی که در این برنامه از آن تحت عنوان  مهارتهای فرزند پروری پیشگیرانه یاد می کنیم، مهارتهایی است که صرفه نظر از جنبه پیشگیری از اعتیاد، به طور عام به استحکام و ثبات خانواده، ارتباط مناسب اعضای خانواده با یکدیگر و رشد و تکامل سالم فرزندان می انجامد.

اهداف برنامه :

هدف کلی: ارتقاءمهارت های فرزند پروری والدین گروه سن12-17سال در راستای کاهش اختلالات مصرف مواد

اهداف اختصاصی:1. ارتقاءسطح آگاهی کارکنان بهداشتی 2. ارتقاءسطح آگاهی جامعه 3. ارتقاء مهارتهای ارتباطی بین والدین و نوجوان 4. تقویت مهارت های قانون گذاری درخانواده 5. افزایش آگاهی در مورد پیشگیری از مصرف مواد و الکل

پیشگیری از خشونت خانگی (همسرآزاری)

خشونت بر علیه زنان یا همسرآزاری الگویی از بد رفتاری است که به منظور کنترل وتسلط به زنان صورت می گیرد. خشونت بر علیه زنان انواع مختلفی داشته و فقط شامل خشونت جسمی نیست  شامل انواع بدرفتاری روانی/ هیجانی، جنسی، اجتماعی اقتصادی نیز می شود. خشونت بر علیه زنان یک مشکل اجتماعی است  و نه صرفا خانوادگی در اولین قدم برای مقابله با آن شکستن سکوت زنان است بنابراین کارکنان مراکز بهداشتی بویژه پزشکان و روان شناسان باید نسبت به علائم و نشانه های بالینی اثرات جسمی و روانی بدرفتاری هوشیار بود و در صورت مشاهده این موارد بدرفتاری را مورد ارزیابی قراردهد و خدمات حمایتی و روانی اجتماعی  لازم را ارائه دهند.

اهداف برنامه :

هدف کلی: 1.ایجاد وحفظ پوشش مراقبتی برای افراد متاثر ازهمسر آزاری شناسایی شده در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه 

                  2. کاهش خشونت خانگی مجدد درافراد متاثر از همسر آزاری شناسایی شده در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه                                   

اهداف اختصاصی:1. توانمندسازی کارکنان بهداشتی در زمینه شناسایی وپیگیری موارد همسرآزاری 2. توانمند سازی اجتماعی مردم در زمینه اصلاح نگرش و باورهای فرهنگی مروج خشونت خانگی 3. کاهش و کنترل انواع رفتارهای خشونت آمیز 4.ارتقاءوبهبود سلامت روانی ،اجتماعی افراد جامعه

پیشگیری از خشونت خانگی (کودک آزاری)

تعریف ارائه شده در گزارش جهانی خشونت و سلامت کودک آزاری عبارت از است: استفاده عمدی از قدرت، زور، تهدید و یا نیروی جهانی علیه کودک توسط یک فرد و یا یک گروه که به سلامتی، حیات، رشد و عزت نفس کودک لطمه زده یا احتمال ایجاد صدمات جدی را افزایش دهد. خشونت علیه کودکان انواع مختلفی داردکه تحت تاثیر عوامل گوناگونی از جمله خصوصیات و ویژگی های قربانی و مهاجم، محیط فرهنگی اجتماعی و مادی قرار می گیرد. کودک آزاری به پنج گروه اصلی تقسیم شده که شامل کودک آزاری جسمی، جنسی، عاطفی، اقتصادی و غفلت می باشد. 

اهداف برنامه :

هدف کلی: 1. ایجاد و حفظ پوشش مراقبتی برای افراد متاثر از کودک آزاری شناسایی شده در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه       

            2. کاهش خشونت خانگی مجدد در افراد متاثر از کودک آزاری شناسایی شده در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه                                   

اهداف اختصاصی: 1. ارتقاءسطح آگاهی کارکنان بهداشتی 2. ارتقاءسطح آگاهی جامعه 3. کاهش و کنترل انواع رفتارهای خشونت آمیز 4. ارتقاء و بهبود سلامت روانی، اجتماعی افراد جامعه

ارزیابی، تشخیص و مراقبت اختلالات مصرف دخانیات، الکل و مواد در نظام مراقبت های اولیه

به طور کلی برنامه های پیشگیری از مصرف مواد و الکل بر پایه آموزش و آگاه سازی عموم جامعه و بخصوص جمعیت در معرض خطر، ارائه آموزش های مهارت های زندگی و... استوار می باشد.

اهداف برنامه :

هدف کلی:  1. افزایش دسترسی به خدمات ارزیابی، تشخیص و مراقبت اختلالات مصرف دخانیات، الکل و مواد در نظام مراقبت های اولیه  2. افزایش پوشش خدمات ارزیابی، تشخیص و مراقبت اختلالات مصرف دخانیات، الکل و مواد در نظام مراقبت های اولیه

اهداف اختصاصی: 1 . ارتقاء سطح آگاهی جامعه  2. ارتقاء سطح آگاهی کارکنان بهداشتی 

کاهش آسیب مصرف مواد

به طور کلی برنامه های کاهش آسیب مواد  پایه شناسایی موارد اچ ای وی مثبت و ارجاع به مراکز مثلثی جهت درمان بیماران استوار می باشد.

اهداف برنامه :

هدف کلی:  1. افزایش پوشش خدمات کاهش آسیب در میان افرادی که مواد را به صورت تزریقی مصرف می کنند 2.کاهش میزان شیوع ویروس اچ ای وی درمیان افرادی که مواد را به صورت تزریقی مصرف می کنند  3. راه اندازی واحد ضمیمه متادون تراپی در مراکز کاهش آسیب

اهداف اختصاصی:1. آموزش کلیه پرسنل مراکز کاهش آسیب در زمینه  اچ ای وی و ایدز  2. ارتقاء پوشش خدمات کاهش آسیب اعتیاد

شاخص های گروه کارشناسان سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد

پوشش برنامه های سلامت روان

میزان پوشش برنامه های سلامت روان در جمعیت هدف ( جمعیت برخوردار از برنامه های سلامت روان به تفکیک شهر و روستا(

سواد سلامت روانی

1. میزان آگاهی پرسنل بهداشتی در زمینه شناخت پنج گروه بیماران اعصاب و روان

2. میزان آگاهی مردم در مناطق روستایی در زمینه بهداشت روان

3. میزان آگاهی خانواده  بیماران اعصاب و روان در زمینه عوارض دارویی و نحوه برخورد با بیماران

فعالیت های آموزشی:

1. تعداد پرسنل شرکت کننده در کلاسهای آموزشی

2. تعداد پرسنل آموزش دیده در کلاسهای آموزشی

3. تعداد کلاسهای آموزشی برگزار شده در زمینه بهداشت روان

4. تعداد جمعیت شرکت کننده در کلاسهای آموزشی

5. تعداد افراد آموزش دیده در کلاسهای آموزشی

6. تعداد کلاسهای آموزشی برگزار شده در زمینه بهداشت روان به جمعیت عمومی

7. تعداد خانواده ی شرکت کننده در آموزش های چهره به چهره

8. تعداد افراد خانواده ی آموزش دیده در زمینه عوارض دارویی و برخورد با بیمار

9. تعداد جلسات برگزار شده به خانواده های بیماران روانپزشکی و مغز و اعصاب

وضعیت بیماریابی و مراقبت از  اختلالات روانی

1.  میزان بروز بیماریهای و اختلالات روانی

2. میزان شیوع اختلالات روانی

3. درصد مراقبت اختلالات روانی

4. میانگین مراقبت از اختلالات روانی

وضعیت بیماریابی و مراقبت از  اختلالات روانی شدید به تفکیک نوع بیماریابی

1. میزان بروز بیماریهای و اختلالات روانی  شدید

2. میزان شیوع اختلالات روانی  شدید

3. درصد مراقبت اختلالات روانی  شدید

4. میانگین مراقبت از اختلالات روانی  شدید

وضعیت بیماریابی و مراقبت از سایر  اختلالات روانی خفیف به تفمیک نوع بیماریابی

1.  میزان بروز بیماریهای و اختلالات روانی  خفیف

2.  میزان شیوع اختلالات روانی  خفیف

3. درصد مراقبت اختلالات روانی  خفیف

4.  میانگین مراقبت از اختلالات روانی  خفیف

وضعیت بیماریابی و مراقبت از اختلالات اعصاب به تفکیک نوع بیماریابی

1. میزان بروز بیماریهای اعصاب (صرع و عقب ماندگی ذهنی)

2. میزان شیوع اختلالات اعصاب (صرع و عقب ماندگی ذهنی)

3. درصد مراقبت اختلالات اعصاب (صرع و عقب ماندگی ذهنی)

4. میانگین مراقبت از اختلالات اعصاب (صرع و عقب ماندگی ذهنی)

  وضعیت ابتلابه سوء مصرف و وابستگی مواد 

 1.  تعداد مبتلایان به سوء مصرف و وابستگی مواد و الکل شناسایی شده

2. تعداد مبتلایان به سوء مصرف و وابستگی مواد و الکل تحت  درمان 

3. تعداد مبتلایان به سوء مصرف و وابستگی مو.اد تحت پوشش برنامه های کاهش آسیب